Statut jest najważniejszym dokumentem, który reguluje wewnętrzne życie szkoły i zawiera informacje dotyczące wszystkich dziedzin działalności placówki. Statut jest dokumentem zasadniczym dla funkcjonowania szkoły/placówki. Jego zapisy wynikają z obowiązujących przepisów prawa odzwierciedlających politykę oświatową państwa oraz zawierają regulacje zgodne z celami i zadaniami stawianymi przed szkołą przez jej społeczność. Obie funkcje statutu wyznaczają niezbędne regulacje statutowe oraz konieczność ich nowelizacji.
Kształt statutu określono w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (DzU, Nr 61, poz. 624 z późniejszymi zmianami). Rozporządzenie to zostało wydane na podstawie art. 60 ust. 2 ustawy o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r. (DzU z 2004 r., Nr 256, poz. 2572, z późniejszymi zmianami) i zawiera załączniki dotyczące zawartości statutów poszczególnych typów placówek publicznych, w tym: przedszkola, szkoły podstawowej, liceum ogólnokształcącego, uzupełniającego, profilowanego, technikum, szkoły zawodowej itp.
Na początku każdego statutu znajdują się podstawowe informacje o placówce: nazwa szkoły (w pełnym brzmieniu), numer porządkowy i imię (jeśli szkoła takowe posiada), siedziba szkoły i informacje dotyczące organu prowadzącego.
Statut szkoły określa cele i zadania szkoły oraz sposób ich realizacji, a także sposób organizacji szkoły. W statucie zawarte są również zadania zespołów nauczycielskich, szczegółowe zasady wewnątrzszkolnego oceniania uczniów, organizacja zajęć dodatkowych dla uczniów, formy opieki i pomocy dla uczniów, którzy jej potrzebują, organizacja i formy współpracy z instytucjami świadczącymi poradnictwo i specjalistyczną pomoc dla dzieci oraz sposoby współpracy z rodzicami. W statucie szkoły podane są także zasady współdziałania organów, które występują w szkole tj. dyrektor, rada pedagogiczna, samorząd uczniowski, rada rodziców i rada szkoły. Statut zawiera także informacje o sposobach funkcjonowania prowadzonej przez szkołę biblioteki, świetlicy czy internatu. Ważnym rozdziałem tego szkolnego dokumentu są informacje o prawach i obowiązkach uczniów, o systemie funkcjonujących w szkole kar i nagród, w tym – przypadkach i procedurze wydalenia uczniów ze szkoły. Ponadto statut reguluje zasady rekrutacji uczniów. Określono w nim również sposoby uzyskiwania środków finansowych dla szkoły, ceremoniał szkoły, informację o sztandarze (jeśli jest) i szkolnych pieczęciach. Końcową informacją jest określenie, kiedy dokument został przyjęty i przez kogo został uchwalony.
Pierwszy statut szkoły zostaje nadany przez organ prowadzący, natomiast obowiązkiem dyrektora jest dbałość o to, by obowiązujący w szkole dokument był zgodny z aktualnymi przepisami prawnymi. Zmiany w statucie, czyli jego nowelizacja, wymagają uchwały rady szkoły bądź, jeśli taka w szkole nie funkcjonuje, rady pedagogicznej (co reguluje art. 50 pkt 2 ustawy o systemie oświaty) i muszą zostać odnotowane. Kiedy liczba zmian wprowadzonych przez radę szkoły zaczyna utrudniać zrozumienie dokumentu, wówczas uchwala się przyjęcie nowego statutu, co należy zaznaczyć w adnotacji na końcu dokumentu.
